رساله طراحی مجتمع مسکونی با نگاهی بر معماری سنتی ایران

farsdocadmin 1396-05-08

28 خواندن این مطلب 3 دقیقه زمان میبرد

کد محصول:M23

چکیده:

طبیعت خاستگاه انسان و محمل زندگی اوست و قرابتی خاص بین انسان و طبیعت وجود دارد؛ چراکه ماده اولیه خلقت انسان از طبیعت گرفته‌شده است. بنابراین وابستگی او به طبیعت غیر قابل انکار است. در گذشته این پیوند ناگسستنی از طریق تجلی حیاط در کالبد معماری صورت می گرفت. اما امروزه با توجه به تغییراتی که در انسان امروزی بوجود آمده و بواسطه آن، تغییر در نیازهای او و نحوه برآورده کردن این نیازها، شیوه زندگی او نیز متفاوت شده است که خود عاملی تأثیرگذار بر سکونت و کالبد امروزی است. اما مسئله‌ی اساسی گسیختگی پیوند انسان با طبیعت در طول تغییراتی است که در کالبد و شیوه‌ی سکونت انسان امروزی اتفاق افتاده است. بی‌هویت شدن حیاط از لحاظ کاربردی در عصر امروز می‌تواند یک نمونه از سرعت تغییر بدون آمادگی در شیوه‌ی سکونت انسان امروزی به-حساب آید. یا به عبارتی دگرگونی، ورود و پذیرش بسیاری از پدیده‌های جدید مانند آپارتمان، سریع‌تر از آن صورت می‌گیرد که جامعه بتواند آداب و عادات سنتی خود را پشت سر گذاشته و با فرهنگ کاربرد آن‌ها هماهنگ شود. حیاط که در گذشته جزئی از فضاهای مسکن و قلمروی خصوصی ساکنین و در ارتباطی تنگاتنگ با زندگی بوده است، اکنون با تغییر مناسبات و شکل جدید زندگی و متناسب با آن پدید آمدن روابط اجتماعی در حوزه‌های مسکونی، دچار تغییراتی شده است. حیاط‌های امروزی در این روند روبه رشد جوامع امروز به عنوان فضایی جهت پاسخ‌گویی به نیازهای مختلف جسمی، روحی و روانی ساکنین در جهت افزایش آسایش و بالا بردن نیازهای انسان‌ها نیست و به پس‌مانده‌ای از ساخت‌و‌ساز کالبدی بنا تبدیل‌شده است.حال این سوال مطرح می گردد که: نقش حیاط درمعماری گذشته چه بوده است؟ و چگونه می توان به بازآفرینی نقش حیاط در فضاهای مسکونی امروزی دست یافت؟برای پاسخ دادن به این سوالات معمار معاصر بایستی شناختی دقیق از معماری سنتی و ویژگی های حاکم بر خانه های تاریخی داشته باشد تا بتواند خانه ای متناسب با فرهنگ بومی و ویژگی های اقلیمی آن منطقه طراحی کند. هرچند گذر زمان تغییر در نیازها و مفاهیم را اجتناب ناپذیر می سازد. اما برخی نیازهای بشری که بیش از همه به خصوصیات روانی و فردی او برمی گردد، دارای بن مایه های پایداری است و با گذشت زمان تنها از لحاظ فرمی ممکن است دستخوش تغییر گردد. اما نیاز همیشگی بشر به ارتباط با طبیعت و فضای باز، که خود را در معماری خانه در فضای باز (حیاط) و نیمه باز (ایوان) جلوه گر می کند، همواره به چشم می خورد. در این راستا برای رسیدن به شناخت نسبت به حیاط در معماری سنتی، ابتدا با استفاده از روش توصیفی هم‌بستگی به بررسی مفاهیم(حیاط و مسکن) و عوامل تأثیرگذار بر آن ها می‌پردازیم، سپس در رابطه‌‌ی بین حیاط و فضای مسکونی، به مولفه هایی در حیاط دست می یابیم که می توانند در کیفیت بخشی به فضای مسکونی تأثیر بسزایی داشته باشند. از جمله‌ی این مولفه ها: تعامل، حرکت و سکون، گشودگی و… است. از طرفی عناصر موجود در حیاط نیز می توانند در ساحات مختلفی(مصداقی، مفهومی، معنایی) در حیاط حضور یافته و باعث کیفیت‌بخشی هرچه تمام‌تر به حیاط و فضاهای مجاور آن گردند. این مولفه های بدست آمده را بر روی 14 مصداقی که از بین خانه‌های سنتی قاجاری یزد انتخاب گردیده اند، با استفاده از روش تحلیلی مورد مطالعه قرار می دهیم سپس نتایج حاصل از این مطالعات به صورت وجوه حیاط، کالبد حیاط و نحوه‌ی تعین کالبدی فضای رو به حیاط، مطرح می گردد. مرحله‌ی پس از شناخت و مطالعه بر روی مصادیق، اقدام به طراحی مجتمع مسکونی در یزد با توجه به مطالعات انجام گرفته است. که در این راستا سه شخصیت متفاوت برای شاکله‌ی حیاط‌ها در نظر گرفته شده است که متناسب با فعالیت ها و رویدادهایی است که در مجاورت آن ها اتفاق می افتد.1-حیاط مشترک(مشاع): دارای هندسه‌ی ارگانیک با جداره هایی صلب 2-حیاط اصلی واحدها: دارای هندسه‌ی کامل و جداره هایی شفاف 3-حیاط خدماتی: حیاطی بینابین حیاط مشاع و حیاط اصلی واحدهاست.حیاط تنها یک فضای مهم در خانه نیست، بلکه هویت و معماری کل خانه را شکل می‌دهد؛ گویی هندسه خانه از حضور و تعین حیاط تقدیر می‌شود. و حیاط می‌تواند حقیقت خانه و معماری آن را در خود جای دهد. لذا حیاط نه فقط عضو برتر و لاینفک خانه است بلکه عالی‌ترین و حقیقی‌ترین تحقق و تعین حیاط در مکان خانه متجلی می‌گردد. عجین شدن معماری خانه با حیاط نمود مطلوب‌ترین نحوه سکونت و ایجادکننده‌ی عالی‌ترین مکان برای آن است که کامل‌ترین، زیباترین و لطیف‌ترین تجلی مفهوم حیات در خانه را سبب می‌شود. امید که بتوان از نتایج حاصل جهت پیشبرد پژوهش های آتی در راستای سایر ابعاد حیاط استفاده نمود و به پشتوانه‌ی آن به طراحی هایی با چنین کیفیت های فضایی دست یافت.